Plazaberri

Hizkuntzaren ahozko aldaera desberdinak mapetan agerian emateko egiten dira hizkuntza atlasak. Hortaz, Euskararen Herri Hizkeren Atlasak (EHHA) ahozko euskararen aldaerak mapetan jasotzea du helburu. Euskaltzaindiak 1983an onartu zuen egitasmo hau.

Galdeketa puntuen sarea, galdesorta eta lan metodologia finkatu ondoren, 1987an hasi zen Euskaltzaindia inkestak egiten. 145 herri hautatu ziren galdeketarako:

• Euskal Autonomia Erkidegoan: Araban herri 1, Bizkaian 36 eta Gipuzkoan ere 36.
• Nafarroako Foru Erkidegoan: 27 herri.
• Ipar Euskal Herrian: Lapurdin 15, Nafarroa Beherean 18 eta Zuberoan 12.

Inkesta-leku bakoitzean 2.857 itaun egin ziren: 2.163 lexikoaz, 595 morfologiaz, 62 sintaxiaz eta 37 fonetika sintaktikoaz. 145 herri horietan eginiko inkestekin 2.400 zinta grabatu ziren. Euskaltzaindiak bildurik dituen grabazioak 4.000 ordutik gora dira.

Gaur, 2010eko apirilaren 28an, sinatu da Nafarroako Gobernuaren eta Euskaltzaindiaren arteko aurtengo lankidetza hitzarmena. Akademiaren izenean, Andres Urrutia euskaltzainburuak sinatu du eta, Foru Gobernuaren izenean, Xabier Azanza Euskarabidearen zuzendari kudeatzaileak.

Akordio horren arabera, Gobernuak, Nafarroan, Euskaltzaindiaren funtzionamendu orokorraren babesean parte hartzen du. Horretaz gain,  hauek dira 2010. urteko eginkizun nagusiak:

• Euskal Corpus Onomastikoa: Nafarroari dagozkion lanei jarraipena ematea
• Perpetua Saraguetari buruzko argitalpenaren prestaketa
• Erregistro katalografikoen zabalkunderako modulo informatikoa
• Elkartasuna aldizkaria digitalizatzea

Karmelo Etxenagusia ohorezko euskaltzain eta Bilboko gotzain laguntzailea izan zenari omenaldia egin zioten larunbatean, apirilaren 24an, Iurretan, Euskaltzale egunaren barruan. Gerediaga Elkarteak eta Iurretako Udalak antolatutako omenaldi honetan, Euskaltzaindia, Labayru ikastegia, Bilboko Elizbarrutia eta Iurretako Kofradiak laguntzaile izan ziren.

Ekitaldian hauek mintzatu ziren: Nerea Mugika Gerediagako elkarteko presidentea, Iñaki Totorikaguena Iurretako alkatea, Angel Mari Unzueta Bilboko Bikario Nagusia, Igone Etxebarria Labayru ikastegiaren kidea, Adolfo Arejita euskaltzain osoa eta Karmele Etxenagusia Karmelo zenaren iloba. Iurretako dantzariek eta Koruak ere parte hartu zuten. Omenaldian Andres Urrutia euskaltzainburua, Jose Luis Lizundia Euskaltzaindiaren diruzaina, Gorka Aulestia eta Ander Manterola ohorezko euskaltzainak eta Juan Manuel Etxebarria euskaltzain urgazlea izan ziren.

Euskera agerkariaren Interneteko hemerotekan hobekuntzak burutu ditu Euskaltzaindiak, eta testu libreko bilatzailea gehitu.

Webgunean instalatutako testu osoko bilatzailea erabiliz, baliabide berria gehitu da Euskera agerkariaren hemerotekan.

Izenburua, egilea eta urtea izan dira, orain arte, bilaketa-eremuak. Orain, hauetaz gain, artikuluen barruko edukietan testuak aurkitzeko aukera eskaintzen du "Testu osoko bilaketa" izeneko atal berriak. Testu osoko bilaketa hori testu lematizatuen gainean egiten da eta artikuluen izenburu, egile eta antzekoak kontuan hartzen ditu bilaketan.

Behin artikuluak topatuta, lortutako emaitzak aukeratu eta dosier batean bil daitezke, eta gero, posta elektronikoz  bidali.

Euskera agerkaria Euskaltzaindiaren aldizkari ofiziala da eta 1919tik hasita argitaratzen da, bi etenekin: 1938-1952 eta 1954-1955. Akademiaren lan eta agiriak jasotzen ditu eta, orobat, hainbat egileren artikulu eta txosten akademikoak.

Birjinia, edo donceil christaba Euskaltzaindiak argitaratzen duen "Euskararen Lekukoak" bildumaren 24. zenbakia da. Hona hemen liburuaren aurkezpenean Jose Antonio Mujikak esan zituen hitzak.

Jose Antonio Mujika: "Birjinia, edo donceil christaba" liburuaren aurkezpena 75,08 Kb

"Birjinia, edo donceil christaba" liburuaren aurkibidea 30,20 Kb

Euskaltzaindiaren webgunearen orrialdeetako edukietan bilaketak egiteko sistema aldatu berri da.

Berritasun nabarmena euskarazko testuen lematizazioa da. Horrela, adibidez, "hiztegi" hitza bilatzen dugunean "hiztegia, hiztegiak, hiztegiaz, ...." moduko formak ere topatuko ditu bilatzaileak.

Bilatzailea webgunearen goiko aldean agertzen da, eskuinean. Bertan, bilatu hitza irakur daiteke.

Pedro Irizar 2004an hil zen eta euskarari buruzko ikerlan ugari argitara eman zuen bere bizitzan. Euskal aditza eta euskalkiak dira gehien jorratu zituen gaiak. Beti ere Louis-Lucien Bonaparteri jarraituz, euskalki guztietako aditz laguntzailearen morfologia oso-osorik aztertu zuen eta liburu zehatzak osatu zituen, mapa ugariz hornituak. Liburu horiek guztiak digitalizatu eta interneten jarri ditu Euskaltzaindiak.

Kontsultak egiteko, eta liburukien aurkibidean dagoen sailkapenari jarraituta, PDF solteetan jaitsi daitezke aditz-taula, mapa eta testu osagarriak. Bi mailako aurkibidea osatu da: lehen maila euskalkia da (9) eta bigarren maila aldaera/azpieuskalkiak (73) eta bestelako atalak (aitzinsolasak, etab.).

Obra guztia fitxategi bakarrean jaisteko aukera ere badago, eta behin jaitsiz gero, aurrez prestatutako indizea erabilita testu libreko bilaketak egin daitezke bertan.

Ezaguna denez, Resurreccion Maria Azkue musiko frakasatu bat izan zen: haren bigarren operaren erabateko porrota izan zen Filologian erabat murgiltzeko erabakia harrarazi ziona bestelako kezka maiteago batzuk (musika !) bertan behera utziz. Kontua aski garbi azaldu zigun bere garaian Jose Antonio Arana Martixak eta erabat baieztatu du ondoren Jurgi Kintanaren doktorego tesiak.

Baina bada beste kontu bat ere Euskaltzaindiaren Bibliotekari jaun argiak bazkalondoko elkarrizketetan atsegin handiz kontatzen duena, alegia, berak Jose Migel Barandiaranekin izandako harreman pertsonala. Azkue eta Barandiaran, beharbada euskal kultura modernoaren bi zutabe nagusiak. Jose Antoniok biak ezagutzeko aukera izan bazuen ere, badirudi haien bien arteko harremana txikia eta hotza izan zela. Eta neuk neuri buruari behin baino gehiagotan galdetu izan diot bien artean ez ote dagoen zubirik, orain arte ikusi izan duguna baino sendoagorik. Erantzuna ondoren iruzkinduko dudan liburuan aurkitu dut.

Pruden Gartzia: "Azkue eta Barandiaran batzen dituen liburua" 77,42 Kb

Apirilaren 5ean, Sarako Euskal Herriko Idazleen Biltzarrean, lau liburu aurkeztu zituen Euskaltzaindiak: Gratien Adema "Zaldubi"ren Kantikak eta Prediku zenbait. Hazparnen eginak (1854-1860), Henri Duhauk paratuak; Jesü Kristen imitazionea (1757, Martin Maisterren itzulpena), Jean-Louis Davantek paratutako edizioa; eta Birjinia, edo donceil christaba, Jose Antonio Mujikak paratua.

Jesü Kristen imitazionea Euskaltzaindiak argitaratzen duen "Euskaltzainak" bildumaren 13. zenbakia da. Hona hemen liburuaren aurkezpenean Jean-Louis Davantek esan zituen hitzak.

Jean-Louis Davant: "Jesü Kristen imitazionea" 70,82 Kb

"Jesü Kristen imitazionea" liburuaren aurkibidea 36,64 Kb

Apirilaren 5ean, Sarako Euskal Herriko Idazleen Biltzarrean, lau liburu aurkeztu zituen Euskaltzaindiak: Gratien Adema "Zaldubi"ren Kantikak eta Prediku zenbait. Hazparnen eginak (1854-1860), Henri Duhauk paratuak; Jesü Kristen imitazionea (1757, Martin Maisterren itzulpena), Jean-Louis Davantek paratutako edizioa; eta Birjinia, edo donceil christaba, Jose Antonio Mujikak paratua.

Kantikak eta Prediku zenbait. Hazparnen eginak (1854-1860) liburuak Akademiak argitaratzen duen "Euskaltzainak" bildumaren 10. eta 12. zenbakiak dira. Hona hemen liburuaren aurkezpenean Henri Duhauk esan zituen hitzak.

Henri Duhau: Gratien Adema "Zaldubi"ren eskuizkribuak 3. eta 4. liburukiak argitaratzean 76,22 Kb

"Kantikak" liburuaren aurkibidea 415,13 Kb

"Prediku zenbait" liburuaren aurkibidea 30,79 Kb

Jardunaldi horretan hauek mintzatu ziren: Andres Urrutia eta Esther Urrutia, Mikel Taberna, Ander Irizar, Araceli Diaz de Lezana, Gotzon Egia eta Inma Errea.

Hona hemen Ander Irizar Nafarroako Parlamentuko itzultzaile-interpreteak eman zuen hitzaldia: "Nafarroako Parlamentuko itzultzaile-interpreteak: zer-nolako harremana dugu terminologiarekin?"

Ander Irizar: “Nafarroako Parlamentuko itzultzaile-interpreteak: zer-nolako harremana dugu terminologiarekin?” 56,10 Kb

Jardunaldi horretan hauek mintzatu ziren: Andres Urrutia eta Esther Urrutia, Mikel Taberna, Ander Irizar, Araceli Diaz de Lezana, Gotzon Egia eta Inma Errea.

Hona hemen Mikel Taberna Nafarroako Gobernuko Itzulpen Ataleko itzultzaileak eman zuen hitzaldia: "Itzulpen Atala: Nafarroako Aldizkari Ofizialean eta bertze plaza batzuetan"

Mikel Taberna: “Itzulpen Atala: Nafarroako Aldizkari Ofizialean eta bertze plaza batzuetan” 146,91 Kb

Eñaut Etxamendi kantari, idazle eta euskaltzain urgazlea omendu du aurtengo Sarako Idazleen Biltzarrak. Apirilaren 5ean egindako azokan, bere bizitza osoan burutu duen lanagatik omendu zuen Biltzarrak, eta Etxamendik biziki eskertu zuen saria, eta euskarari eskaini zion: "Saria euskararentzat da, euskara maite horrentzat".

Sarako Biltzarrak bi urtean behin idazle bi omentzen ditu. Aurten, Eñaut Etxamendirekin batera, Alexandre de la Cerda kazetariak jaso du saria.

Bileran hauek parte hartu zuten: Akademiaren izenean, Andres Urrutia euskaltzainburuak, Xabier Kintana idazkariak, Jose Luis Lizundia diruzainak, Andoni Sagarna Iker sailburuak, Andres Iñigo Jagon sailburuak eta Pello Telleria idazkariordeak. Eurekin batera hauek izan ziren: Maria Jesus Aranburu, Estibaliz Alkorta Gipuzkoako Foru Aldundiko Euskara zuzendaria, Josune Zabala Mintzola Fundazioaren zuzendaria, Aritz Zerain Bertsozale Elkarteko koordinatzaile orokorra eta Imanol Miner KUTXAko ordezkaria.

Martxoaren 4an, Nafarroako Gobernuko Euskarabideak eta Euskaltzaindiak antolaturik, "Euskarazko terminologia juridiko-administratiboa" izeneko jardunaldia egin zen Iruñean, Euskarabidearen egoitzan.

Jardunaldi horretan hauek mintzatu ziren: Andres Urrutia eta Esther Urrutia, Mikel Taberna, Ander Irizar, Araceli Diaz de Lezana, Gotzon Egia eta Inma Errea.

Hona hemen Inma Errea Iruñeko Udaleko itzultzaile-interpreteak eman zuen hitzaldia: "Terminologia juridiko-administratiboa, Iruñeko Udaleko Itzulpen Zerbitzuan: arazo nagusiak"

Inma Errea: “Terminologia juridiko-administratiboa, Iruñeko Udaleko Itzulpen Zerbitzuan: arazo nagusiak” 121,04 Kb

Jardunaldi horretan hauek mintzatu ziren: Andres Urrutia eta Esther Urrutia, Mikel Taberna, Ander Irizar, Araceli Diaz de Lezana, Gotzon Egia eta Inma Errea.

Hona hemen Araceli Diaz de Lezana Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzako Hizkuntza Plangintzako arduradunak eman zuen hitzaldia: "Euskarazko terminologia-lanaren plangintza".

Araceli Diaz de Lezana: “Euskarazko terminologia-lanaren plangintza” 3,06 Mb

Donostiako Tolare baserria Euskaltzaindiaren esku izango da. Hala erabaki zuen Donostiako Udalak, martxoaren 26an eginiko batzarrean eta hala berretsi da martxoaren 30ean, Udalaren eta Euskaltzaindiaren ordezkariek egin zuten bisitan.

Bisita horretan hauek izan ziren: Odon Elorza alkatea, Ainhoa Beola Donostiako Euskara zinegotzia, Andres Urrutia euskaltzainburua, Jose Luis Lizundia diruzaina, Andoni Sagarna Iker sailburua eta Mikel Cabieces, Espainiako Gobernuaren ordezkaria Euskal Autonomia Erkidegoan.

Tolare XVIII. mendeko baserri bat da eta 800 metro koadro ditu. Une honetan baserriaren zaharberritze lanak egiten ari dira. Euskaltzaindiak Gipuzkoan dituen hainbat egitasmo batuko dira bertara.

Euskaltzaindiak  lau liburu aurkeztuko zituen:

• Gratien Adema "Zaldubi"ren Kantikak eta Prediku zenbait. Hazparnen eginak (1854-1860), Henri Duhauk paratuak
• Jesü Kristen Imitazionea (1757, Martin Maisterren itzulpena), Jean-Louis Davantek paratutako edizioa
• Birjinia, edo donceil christaba, Jose Antonio Mujikak paratua

Aurkezpenean hauek izan ziren: Andres Urrutia, Henri Duhau, Jean-Louis Davant eta Jose Antonio Mujika.